TCMB Başkanına Sorular

TBMM Basın Toplantısı, 3 Ekim 2024

Yeni Yasama Yılı hayırlı olsun. Milletimizin meclisinde milletimiz için çalışmayı sürdüreceğiz

Bugün Plan ve Bütçe Komisyonunda TCMB Başkanı. TCMB’nin kuruluş yıldönümünü kutluyorum.

Sayın Başkana beş soru yönelteceğim. Öncesinde sizlerle paylaşmak ve bazı değerlendirmeler yapmak istiyorum.

I. Enflasyon hedefinize vatandaş ikna olmuyor. Enflasyon hedefiniz yüzde 40’larda. Hane halkı ise neredeyse yüzde 100 enflasyon bekliyor. Yani, altı katına çıkan faizler, baskılanan ücretler, her gün verilen ‘program çok iyi çalışıyor’ demeçlerine rağmen vatandaşlarımız hedefinize ulaşacağınıza hiç ikna olmamış. Nitekim Eylül enflasyonu gene yüzde 3! Yıllık değil, aylık yüzde 3! Bu beklentileri nasıl kırmayı düşünüyorsunuz? Faiz dışında bir enstrümanınız var mı? Yoksa elinizde bir çekiç var, her şeyi çivi olarak mı görüyorsunuz?

II. Reel sektör kriz halinde. Size Eylül ayındaki saha ziyaretlerimden birkaç örnek vereyim. Balıkesir’deki sütçü – fiyat, tahsilat, kesim. Karacabey’deki domates tarlası – yüzde 40. Bursa’daki otomotiv yan sanayii – tek vardiya. İstanbul Anadolu yakasındaki tekstilci – 150’den 30’a. İstanbul Avrupa yakasındaki ambarlardaki tırcılar – bir ayda 10 günlük iş. 

İhracatçılarla ve turizm, tekstil, kim ya gibi sektör temsilcileriyle görüşmelerimizde kur politikasından ciddi sıkıntılar. İTO enflasyon verilerine göre, Sene başından beri dolar bazında enflasyon yüzde 20. Yani tüm üretimini ihraç eden birinin bile maliyeti yüzde 20 yukarıda. Bununla nasıl rekabet edecek?

Genel rakamlar da reel sektör alarmını ortaya koyuyor. 2023 tamamı karşılıksız çek – 8 ayda aştı. Miktar, yani TL olarak tüm yılı ikiye katladı.  

Protesto edilen senet miktarı – ilk 8 ayı yıllıklandırınca, geçen yılın 2x.

İcra iflas dairelerinde 23 milyon dosya var. Millet mahkemelik olmaktan iş yapamaz halde. 

Hür teşebbüs ölüyorum diye bağırıyor. Yılın ilk altı ayında kurulan şirket sayısı yüzde 17 düştü. Kapanan şirket sayısı yüzde 26 arttı. Yılda 400-500 konkordato olurdu – 9 ayda 1200 şirket konkordatoya başvurdu.

PMI, yani satınalma yöneticileri endeksi 44. 50’nin altı ekonominin küçülmesi sinyali. Nitekim sanayi üretimi yüzde 4 düştü.

Reel sektörü öldürerek mi buradan çıkacaksınız?

III. Dövize müdahale Ediyorsanız bunun kriterleri nedir? Bu müdahalelerin miktarları ve zamanları neden açıklanmıyor? Ekonomik aktörlerin karar alırken kurun nasıl yönetildiğini bilmesi şart. Kimseye bir kur sözü verildi mi, önümdeki kur piyasa kuru mu, belli bir hedef kur mu, bilmeye hakkımız var. 

Dövize müdahale ediyor musunuz, etmiyor musunuz?

IV. Eski hamam eski tas. Önce Gaye Hanımın sonra sizin göreve gelmenizden sonra faiz Politikası değişti, ancak kurumsal mimaride değişiklikler yapılmadı. Üstelik, iki önceki selefiniz, bambaşka bir kur ve faiz politikasının mimarı olan Şahap Kavcıoğlu BDDK başkanı olarak ekonomi yönetiminde. Bunlar ciddi bir tedirginlik yaratıyor. Sık sık ‘programdan vazgeçilir mi?’ sorusu soruluyor. Bu güvensizliği aşmak için de ciddi bir faiz maliyetine katlanıyoruz. 

TBMM‘ye iletmek istediğiniz kurumsal işleyiş değişiklik talebiniz var mı?

V. Banknot stratejisi. Dolaşımdaki 200’lük ve 100’lük banknotların emisyondaki payı yüzde 95. En büyük banknotumuz sadece 6 dolar değerinde. 5 litre benzin alamıyor. Para pul olmuş. Kupür konusu Haziran’da soruldu. Değerlendireceğinizi söylemiştiniz. Kararınız nedir?